Μεταξεργάτριες θυμούνται...(1)

Η κυρία Ελισάβετ Πιστάλκα εργάστηκε στο μεταξουργείο των αδελφών Τζίβρε από το 1938 μέχρι το 1940. Τη συναντήσαμε και κουβεντιάσαμε μαζί της για κείνα τα χρόνια.

Κυρία Ελισάβετ πόσες ώρες την ημέρα δουλεύατε στο εργοστάσιο, ποιες ήταν οι συνθήκες δουλειάς;

 Το οχτάωρο όπως ξέρετε δεν ίσχυε ακόμα.  Η δουλειά ξεκινούσε από τις 7 το πρωί και τέλειωνε στις 7 το βράδυ το χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι ήταν από τις 6 το πρωί ως τις 6 το απόγευμα. Το μεσημέρι είχαμε μια ώρα διάλειμμα για φαγητό. Τι φαγητό δηλαδή, με τη φτώχεια που είχαμε το γεύμα μας ήταν "σπαρτιάτικο". Το πρωί, 5 λεπτά πριν αρχίσουμε, ακουγόταν η περίφημη σφυρίχτρα (η καμινάδα είχε ένα μοτοράκι μέσα που σφύριζε), ώστε να είναι έτοιμοι οι εργαζόμενοι να μπούν μέσα στο εργοστάσιο και να πιάσουν δουλειά. Όποιος αργούσε δεν έμπαινε μέσα κι έχανε έτσι το μεροκάματο.

   Μέσα στο εργοστάσιο τα πράματα ήταν πολύ αυστηρά. Δεν επιτρεπόταν η συνομιλία μεταξύ των εργατών ή η μετακίνηση τους. Υπήρχε ένας επικεφαλής, κάποιος Νικόλαος, που ήταν ο «ντελεκτόρ» (επιστάτης), ο οποίος επέβλεπε τους εργαζόμενους. Αν έπιανε κάποιον να μιλά ή να μετακινείται του έκανε παρατήρηση. Στη δεύτερη φορά που θα τον έπιανε τον έδιωχνε για μια βδομάδα. Υπήρχε πολλή βρωμιά. Οι ατμοί που έβγαιναν από το βραστό νερό όπου βουτούσαμε τα κουκούλια είχαν πολύ δυσάρεστη μυρωδιά, κι η υγρασία ήταν πολύ ενοχλητική. Η καμινάδα που είδατε στην αυλή του εργοστασίου φτιάχτηκε από Ιταλούς για να απορροφά λέει (με σωλήνες που κατέληγαν σ’ αυτήν) τη μυρωδιά. Αλλά δεν έκανε τίποτα. Ούτε το 40% των οσμών έπαιρνε.

Το μεροκάματο ήταν τουλάχιστον ικανοποιητικό; Υπήρχε διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών;

 Τα χρήματα δεν ήταν πολλά. Παίρναμε 5 με 10 δραχμές τη μέρα. Οι άντρες, ναι, έπαιρναν περισσότερα. Στο εργοστάσιο δούλευαν κυρίως γυναίκες. Οι άντρες έκαναν τη μεταφορά των κουκουλιών ή του μεταξιού, όλα τα άλλα τα έκαναν οι γυναίκες. Πάντως και στο θέμα της αυστηρότητας τα πράματα ήταν καλύτερα για τους άντρες, τους μεταχειρίζονταν πιο καλά.

Ακούσαμε ότι υπήρχαν πολλά κρούσματα φυματίωσης ανάμεσα στις μεταξεργάτριες. Αληθεύει; και αν ναι πού το αποδίδετε;

 Είναι αλήθεια. Νεότατες κοπέλες αρρώσταιναν από φυματίωση και συχνά πέθαιναν. Έφταιγε η πολλή υγρασία, οι μυρωδιές, το χειμώνα μετά από 12 ώρες πάνω από μια λεκάνη με καυτό νερό βγαίναμε κατευθείαν στο κρύο κι αυτό δεν ήταν ότι καλύτερο για την υγεία μας. Ύστερα και η διατροφή μας δεν ήταν καλή. Με λίγο ψωμοτύρι και σκόρδο ή ελιές τι να αντέξεις; Αλλά και ποιος είχε τότε τα λεφτά για να τρέφεται καλύτερα; Ευτυχώς σήμερα δεν δουλεύει πια ο κόσμος έτσι.