Οι "σπουδές" του Νεόφυτου

Ο Νεόφυτος είναι ο κεντρικός ήρωας στο μυθιστόρημα της Διδώς Σωτηρίου. Πρόκειται για ένα φτωχό παιδί μιας πολυμελούς παραδοσιακής οικογένειας του Σουφλίου στα μέσα του περασμένου αιώνα. Τα παρακάτω αποσπάσματα από το αφήγημα περιγράφουν την προσπάθεια που έκανε να μάθει γράμματα.

«Ο Νεόφυτος ήτανε το πιο δυνατό και το πιο ξύπνιο αγόρι στο σχολείο. Οι δάσκαλοι το ξέρανε κι όσες βαριές δουλειές είχανε, όσες δύσκολες ερωτήσεις, «εσύ, Νεόφυτε», του λέγανε. Κι ο Νεόφυτος ποτέ δεν τους απογοήτευε.

Από την τρίτη του δημοτικού, οι γονέοι του τον αποτραβήξανε. Γι’ αυτόνα το σκολειό ήτανε πολυτέλεια. Έπρεπε να στηριχτεί η φαμελιά και στη δική του δουλειά. Ο Νεόφυτος στο χωράφι, στο κουκούλι, στο μεταξουργείο. Βασανισμένο παιδί πάντα λιμασμένο.» (σ. 104)

«Μα το πιο μεγάλο μεράκι του Νεόφυτου ήταν τα γράμματα. Πιο λιμασμένος ήτανε γι’ αυτά παρά για το χάσικο ψωμί με το βούτυρο.» (σ. 105)

«Στο σπίτι του Νεόφυτου φως δεν είχανε, παρεκτός ένα λυχνάρι. Τ’ αδέρφια του και οι γονιοί του πέφτανε νωρίς στον ύπνο, μπαϊλντισμένοι από τον καθημερινό μόχτο. Ο Νεόφυτος είχε το γιατάκι του κοντά στη σόμπα – σόμπες είχανε και τα πιο φτωχά σπίτια εξαιτίας το κουκούλι – έχωνε κλαριά ξερά, λοιπόν, στη σόμπα και με τη φλόγα που κάνανε, διάβαζε. Αυτή τη συνήθεια την κράτησε ώς μεγάλος. Ό,τι ασκήσεις βαριότανε να κάνει ο Αλεξαντρής (σημ. γειτονόπουλο από εύπορη οικογένεια που φοιτούσε κανονικά στο σχολείο), έκθεση, γραμματική τις έφτιαχνε ο άλλος…. (σ. 106-7)

«Τον καθήλωνε (σημ.τον φίλο του τον Αλεξαντρή) σε κανένα σκαλοπάτι ή τον ανέβαζε σε καμιά μουριά κι εκεί τον πέθαινε στα ερωτήματα: «Σας έβαλε παρακάτω μάθημα ο δάσκαλος; Πού μείνατε, στον Παπαφλέσσα; Τι σας είπε για το «α» των ουδετέρων; Και για τους συμμιγείς;». (σ. 105-6)

«Εκεί που δεν τον έφτανε κανείς το Νεόφυτο ήταν στα παραμύθια και στις ιστορίες. Ανιστορούσε το κάθε τι τόσο ζωντανά και με τόσες πετυχημένες λεπτομέρειες, που έλεγες πως τα είχε δει με τα ίδια τα μάτια του, τα είχε όλα ζήσει. Πού τα ΄βρισκε, ο μπαγάσας, όλα κείνα τα πρωτάκουστα πράματα!» (σ. 107)